کروم چیست ؟
کروم در ۱۸۷۵ درجه سانتیگراد آب می شود و در مقابل زدگی شیمیایی به خوبی مقاوم است. خصوصیات فیزیکی حاصل از آبکاری کروم سخت تا دمای ۴۰۰ درجه سانتیگراد هیچ تغییری نمی کند.
به دلایلی که در زیر آورده شده آبکاری کروم صنعتی با آبکاری کروم ذینتی فرق هایی دارند.
- ضخامت در آبکاری کروم سخت صنعتی به ۲.۵ تا ۲.۷ میکرون می رسد که در کروم ذینتی به ندرت به ۲ میلی متر می رسد.
- قشر کروم تزئینی دارای پرزها و منافذ زیادی است ولی قشر کروم سخت بدون منفذ بوده و فقط ممکناست شامل میکروترکهایی باشد
- آبکاری کروم سخت تقریبا در تمامی موارد مستقیما بر روی قطعه مورد نظر نشانده میشود در حالیکه کروم تزئینی بر روی پوششی از نیکل براق انجام میپدیرد
- آبکاری کروم سخت معمولا برای افزایش مقاومت در برابر سائیدگی ، گرما و خوردگی شیمیایی به کارمیرود و آبکاری کروم تزئینی صرفا جهت زیبایی مورد استفاده قرار میگیردکروم فلزی سفید خاکستری سخت و شکننده است . قابلیت پرداخت سطحی آن تا جلای آیینه ای از خصوصیات بارز و منحصر به فرد آن میباشد علامت اختصاری در جدول تناوب( با cr وعدد اتمی ۲۴).
جزییات کروم
سختی کروم در برابر سایش
کروم از سخت ترین مواد رایج و دسترس می باشد. به همین علت کلمه “ آبکاری کروم سخت ” در صنعت رایج شده است. سختی متوسط کرم عبارت از ۸۵۰-۱۲۰۰ ویکرز می باشد.
البته دستیابی به چنین سختی هایی به سادگی امکان پذیر نیست و به عوامل مختلف و متعددی بستگی دارد.
معمولا فرسودگی و سایش قطعات صنعتی و مکانیکی تحت شرایط زیر واقع می شود:
- اصطکاک خشک
- اصطکاک تحت فشار (در حضور روغن)
- اصطکاک ناشی از چرخش (در حضور روغن)
- عملیات سایشی
- سایش در حرارت بالا
مثالهای هریک از این شرایط را می توان به ترتیب زیر بیان کرد:
- چرخ دنده ها ، قالبهای کشش و …
- شفت و پیستونها هیدرولیک و …
- شفت چرخ دنده ها ، میل لنگها و …
- قالبهای آجر ، آسیاب شکر.
این مثالها تنها گوشه ای از موارد کاربرد وسیع و گسترده “ آبکاری کروم سخت ” را نشان می دهد. فهرست کاملتری از کاربردهای “کروم سخت” در پایان به صورت یک جدول ارائه شده است.
به جرئت می توان ادعا کرد عمر قطعات و وسائلی که با پوششی از “کرم سخت” محافظت
شده اند ، ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از عمر قطعات مشاب می باشد که فاقد پوشش “کروم سخت” است.
مقاومت در برابر خوردگی شیمیایی و حرارت
“کرم سخت” در بسیاری از صنایعی که با مواد شیمیایی سروکار دارند همچون صنایع غذایی ، صنایع دارویی و بهداشتی ، صنایع رنگ سازی و … مورد استفاده قرار می گیرد.
کرم مقاومت بسیار خوبی در مقابل مواد اکسید کننده و احیا کننده از خود نشان می دهد. به غیر از گاز کلر و کلریدریک اسید که به سرعت بر آن اثر می کنند ، سایر اسید های معدنی تاثیر چندانی بر کرم ندارند. همچنین بجز تری کلرو استیک اسید تقریبا تمامی اسید های آلی بر آن بی تاثیرند.
قطعات مختلف ماشین های پلاستیک که در تماس با پلاستیک مذاب هستند لازم است حتما پوشش “کرم سخت” داشته باشند.
پلاستیک های مذاب به خصوص انواع پلاستیک های وینیل خاصیت اسیدی و خورندگی داشته و قطعات دستگاه و قالبها را به مرور زمان دچار خوردگی شدید می نمایند. چنانچه قطعات مزبور با قشری از کرم سخت به ضخامت ۲/۵ – ۲۵ میکرون پوشیده شوند عمر آنها به طرز قابل ملاحظه ای افزایش خواهد یافت.
“کروم سخت” اثرات ناشی از افزایش درجه حرارت را به خوبی تحمل می کند. اولین اثر ناشی از افزایش درجه حرارت نرم شدن فلز است که در اغلب فلزات دیده می شود ، ولی “کرم سخت” ضمن حفظ مقاومت خود در برابر خوردگی شیمیایی تا دمایی بیش از۴۰۰°c سختی خود را نبز حفظ می کند.
با افزایش درجه حرارت از ۴۵۰°c تا ۷۰۰°c سختی شروع به کاهش می کند و از ۹۰۰ به ۴۵۰ ویکرز کاهش می یابد. افزایش درجه حرارت تا ۱۲۰۰°c باعث کاهش سختی تا ۳۰۰ ویکرز می شود.
خواص ظاهری و تزئینی آبکاری کروم سخت
ظاهر کروم از جذابیت خاصی برخوردار است با این حال آبکاری کروم تزئینی به هیچوجه پوشش مناسبی برای مقابله با سایش نمی باشد.
“کروم سخت” بسته به ضخامت مورد استفاده (به طور معمول ۱۰ – ۵۰ میکرون) می تواند ضمن حفظ خواص خود ، از ظاهر قابل قبول و جذابی برخوردار باشد و بسته به نوع کاربرد قطعه ظاهر آن از مات تا جلای آینه ای می تواند تغییر کند.
برای مثال قالبهای شیشه عینک باید دارای جلای آینه ای و قطعات یک میکروسکوپ می تواند مات باشد.